Građa atoma

1. Uvod

Zadatak:

Uzmi komad papira i pokidaj ga na sve manje i manje dijelove. Kako dugo možeš kidati taj papir?

U ovoj ćeš knjizi pronaći odgovor na prethodno pitanje i na mnoga druga. Upoznat ćeš građu tvari. Naučit ćeš kako se zovu najmanje čestice tvari, kako su izgrađene, koje vrste subatomskih čestica postoje i kakva su im svojstva. Nakon završetka teme znat ćeš definirati protonski i nukleonski broj i spoznati gdje se takve čestice mogu primjeniti.

Dakle, dijelimo li neku tvar na sve manje i manje dijelove doći ćemo da najmanje, najsitnije čestice koja se više neće moću podijeliti. Na sličan su način razmišljali, još u antičko doba, Leukip i Demokrit pa su takvu česticu nazvali atomom. (grč.athomos - nedjeljiv)

1.1. Veličina atoma

Želiš li se uvjeriti kako je atom sićušna čestica, pogledaj priloženi video!

http://

2. Model atoma

Atome zamišljamo kao kuglice i prikazujemo različitim modelima, poput ovog na slici:

U atomu postoje 3 vrste čestica: protoni, neutroni i elektroni. Jednim imenom zovemo ih subatomske čestice. Međusobno se razlikuju po naboju i masi. Protoni imaju pozitivan, elektroni negativan, a neutroni su bez naboja.

Koliko se pojedinih subatomskih čestica nalazi u atomu na slici?

[Broj čestica označavamo s N. Broj protona označavamo N(p); broj elektrona N(e-) a broj neutrona N( n )]

                                                            N (p) = 3

                                                            N (e-) = 3

                                                            N( n ) = 4

Prouči sliku i svoje odgovore te odgovori: Koliki je ukupni naboj atoma? Obrazloži svoj odgovor!

2.1. Model atoma

U svakom atomu jednak je broj protona i elektrona i zbog toga je atom uvijek neutralna čestica. Znači,              

                                                   N(p) = N(e-)= Z

Broj koji pokazuje koliko se protona nalazi u nekom atomu zove se protonski ili atomski ili redni broj, a označuje se sa Z.

Odredi protonski broj za atom sa slike!​ Čiji je to atom? (odgovor ćeš pronaći služeći se periodnim sustavom elemenata)

2.2. Model atoma

(Rješenje: Z = 3)

Broj neutrona ne možemo saznati iz protonskog broja. Znači, atom mora imati još jedan broj a taj se zove nukleonski ili maseni, a označava se s A. Nukleoni su čestice koje se nalaze u jezgri (nukleusu) atoma.

Prema tome, kako bi definirali nukleonski broj?

                                                         A= N (p) + N( n )

Nukleonski ili maseni broj je broj koji pokazuje koliko se protona i neutrona nalazi u nekom atomu.

Probaj objasniti zbog čega se nukleoski broj zove još i maseni broj?​

Uz simbol atoma nekog elementa (označen općenitom oznakom X) možemo upisati protonski i maseni broj:

                                                               A

                                                                    X

                                                                z

3. Ponovi!

Koristeći sljedeću poveznicu

https://phet.colorado.edu/sims/html/build-an-atom/latest/build-an-atom_hr.html

 probaj napraviti modele sljedećih atoma:

a) ugljika

b) kisika

c) vodika